Hưởng ứng Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2021 với chủ đề: “Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030”.Thông qua đó nhằm đẩy mạnh sự nhận thức của người dân thực hiện mục tiêu “Giảm tỷ lệ trẻ nhiễm HIV từ mẹ”; đồng thời, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có hành vi nguy cơ cao về lợi ích của xét nghiệm và điều trị dự phòng lây truyền HIV sớm, góp phần đảm bảo những em bé sinh ra được khỏe mạnh.

Căn cứ kế hoạch số 619/KH-TTYT ngày 02/06/2021 Tuyên truyền Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2021. Trạm y tế Phú Thạnh tuyên truyền hưởng ứng tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2021.

 Để hạn chế và đẩy lùi dịch HIV/AIDS trong nhóm phụ nữ mang thai, loại trừ tình trạng trẻ em bị lây nhiễm HIV từ mẹ, những năm qua trạm Y tế bám sát các nhiệm vụ, Kiểm soát bệnh tật giữ vai trò đầu mối cùng các đơn vị có liên quan tập trung triển khai nhiều giải pháp tích cực phòng, chống lây truyền HIV từ mẹ sang con. Qua đó, các hoạt động phòng lây truyền HIV/AIDS từ mẹ sang con đã được triển khai nhiều biện pháp đồng bộ như thông tin và truyền thông thay đổi hành vi; tư vấn, xét nghiệm cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai; khuyến khích trì hoãn quan hệ tình dục đối với thanh thiếu niên; thực hiện tình dục an toàn; phát hiện sớm và điều trị kịp thời các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục; chăm sóc thai nghén tại các cơ sở có dịch vụ dự phòng lây truyền mẹ con góp phần làm giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Nếu bà mẹ được chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả thì tỉ lệ lây truyền từ mẹ sang con chỉ còn 2-6%, thậm chí là 0%. Do vậy, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những giải pháp quan trọng góp phần giảm đáng kể tỷ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ.

Quá trình lây truyền HIV từ mẹ sang con xảy ra theo 3 con đường sau:

Trong thời kỳ mang thai

Virus HIV từ máu của mẹ nhiễm HIV qua nhau thai để vào cơ thể thai nhi. Sự lây truyền HIV trong thời kỳ mang thai có thể xảy ra sớm ngay khi thai nhi mới được 8 tuần tuổi và có thể kéo dài trong suốt thai kỳ. Tuy nhiên người ta nhận thấy tỷ lệ lây truyền HIV qua nhau thai tương đối cao vào thời kỳ tuổi thai được trên 18 tuần. Khoảng 20-30% số trẻ em bị lây truyền HIV từ mẹ được cho là lây truyền qua bánh nhau.

Trong khi sinh

Sự lây truyền HIV từ mẹ sang con có thể xảy ra muộn quanh thời kỳ chuyển dạ. Nguyên nhân khi đứa trẻ "đi qua" đường sinh dục của mẹ để ra ngoài đã tiếp xúc trực tiếp với dịch âm đạo (nuốt nước ối, virus trong máu và dịch âm đạo của mẹ có chứa HIV) hoặc do sự trao đổi máu mẹ – thai nhi khi chuyển dạ (ở giai đoạn này các cơn co tử cung của mẹ có thể "bơm mạnh" máu mẹ chứa HIV vào tuần hoàn của thai nhi làm cho trẻ dễ bị nhiễm HIV từ mẹ).

Khi cho con bú

Cho dù nồng độ virus HIV không cao trong sữa mẹ, nhưng vẫn gây nguy cơ lây nhiễm cho trẻ khi trẻ bú sữa mẹ nhiễm HIV.

Khi trẻ bú mẹ, HIV từ sữa mẹ có thể xâm nhập qua niêm mạc miệng, lưỡi, lợi của đứa trẻ và lây nhiễm cho trẻ này, nhất là trong trường hợp trẻ có các viêm nhiễm trong khoang miệng. Hoặc trong trường hợp vú mẹ có viêm nhiễm, có vết nứt hay khi trẻ mọc răng cắn gây chảy máu thì HIV còn có thể theo máu vào miệng trẻ, xâm nhập qua niêm mạc trong khoang miệng và gây nhiễm HIV cho trẻ. Khoảng 20-30% số trẻ em bị nhiễm HIV từ mẹ được cho là bị lây qua bú sữa mẹ, tùy thuộc vào thời gian và cách nuôi con bằng sữa mẹ.

Một bà mẹ bị nhiễm HIV mang thai có thể làm lây truyền HIV từ mẹ sang con, nhưng không phải tất cả các bà mẹ nhiễm HIV mang thai khi sinh con thì con của họ đều bị nhiễm HIV. Chỉ có 1/3 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV sẽ thực sự bị nhiễm HIV. Nếu 100 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV không được chăm sóc điều trị thích hợp, không được dùng thuốc kháng HIV để phòng HIV lây truyền từ mẹ sang con thì trung bình có 30-35 trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ. Trong khi đó nếu được phát hiện sớm và điều trị thích hợp, tỷ lệ này giảm xuống còn dưới 5% (100 trẻ sinh ra có thể chỉ có 3-5 trẻ nhiễm HIV từ mẹ hoặc thậm chí còn ít hơn nữa).

Vì vậy, phụ nữ mang thai biết mình bị nhiễm HIV hoặc phụ nữ nhiễm HIV muốn mang thai và muốn sinh con đều cần được tư vấn và cần tuân thủ tốt việc dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần đến ngay các cơ sở y tế đăng ký càng sớm càng tốt để được điều trị dự phòng kịp thời nếu điều trị muộn hơn kết quả sẽ bị hạn chế./.

Lê Tấn Mẫn - TYT Phú Thạnh.