Tên thường gọi: dây nhãn lồng, cây chum bao….

Tên khoa học:Passiflora foetida L

Họ khoa học : họ lạc tiên (Passifloraceae)

Đặc điểm thực vật: Thân leo, bên trong rỗng, lông mềm phủ quanh toàn cây, có các tua cuốn quấn quanh, thường mọc ra từ kẽ lá. Lá Lạc tiên mọc so le, kích thước dài khoảng 6-8 cm, rộng khoảng 10 cm, phân thành 3 thùy nhọn, phiến lá hình trái tim, có lông mềm bao phủ, mặt dưới xanh nhạt hơn phía trên, cuống lá dài khoảng 4-5 cm. Hoa to, đơn độc, màu trắng, lưỡng tính, đều,tổng bao hoa gồm 3 lá bắc, tách rời nhau chia thành nhiều dải sợi nhỏ, bao hoa gồm 5 lá đài màu xanh lục, mép viền trắng, có một phần phụ hình sừng nhọn ở mặt ngoài mỗi lá đài, hoa gồm 5 cánh  rời, xếp xen kẽ với các lá đài, còn ở giữa có màu trắng pha tím, lá đài màu trắng, phía dưới có gân xanh, phía dưới có 3 gân chín, một vòng tua gồm rất nhiều phần phụ của cánh hoa, hình sợi chỉ màu tím, ở giữa hoa có một cuống hình trụ mang 5 nhị, có bao phấn đính lưng màu vàng, bầu nhụy gồm 3 lá noãn, bầu thượng 1 ô. Dạng “quả tương” được bao xung quanh bởi lá bắc mạng lưới, dạng hình cầu, vỏ ngoài mỏng, khi sống có màu xanh, vị chua, lúc chín thì chuyển thành màu vàng, vị ngọt dịu, bên trong quả có các hạt mọng và chất dịch, quả dễ vỡ và nát nên khi thu hái phải cẩn thận, sấy khô nhanh chóng.

​

Hình ảnh cây lạc tiên (dây nhãn lồng)

Thành phần hóa học: Alcaloid, Flavonoid, Saponin,chất xơ, giàu khoáng chất và các loại vitamin A,C... ngoài ra trong quả chín còn chứa lượng muối khoáng lớn như: P. Ca ,Fe.

Bộ phận dùng làm thuốc: Toàn bộ cây lạc tiên trừ rễ.

Công dụng: An thần, lợi tiểu, tiêu viêm, giảm đau, thanh nhiệt, giải độc…

Cách dùng-liều dùng:

      -Dạng thuốc sắc 6-16g/ ngày. Nên uống trước khi đi ngủ 1 giờ để tăng tác dụng an thần.

      -Cao lỏng, siro lượng tương ứng.

      -Dược liệu khô 20-40g hãm với nước uống hằng ngày thay trà.

      -Dạng viên nang: Khoảng 90 mg/ ngày

      -Có thể hái ngọn non luộc ăn. Quả chín vàng ăn trực tiếp.

Một số bài thuốc từ cây lạc tiên:

-Bài thuốc hỗ trợ chữa suy nhược thần kinh, mất ngủ: Lạc tiên 16g, đem đi sắc uống mỗi ngày

-Bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm ngoài da, ngứa: Lạc tiên tươi hoặc khô khoảng 100g, đem đun nấu với 2 lít nước, dùng tắm hoặc rửa lên vùng da cần điều trị.

-Bài thuốc thanh nhiệt, mát gan từ quả Lạc tiên: Quả chín 500g, cắt đôi, nạt hết ruột rồi đem ép lọc chắt lấy nước. Sau đó, cho thêm 250g đường và 1lít  nước, trộn tất cả với nhau, sẽ tạo ra một loại nước giải khát bổ dưỡng, nhiều vitamin.

Một số kiêng kị của cây lạc tiên:

-Mẫn cảm hay dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vị thuốc.

-Không nên sử dụng vị thuốc bị hư hỏng, ẩm mốc.

- Khi sử dụng chung Lạc tiên với các loại thuốc tây y thuốc nhóm an thần, chống đông máu, cần phải hỏi ý kiến bác sĩ./.

 Nguồn: Dược liệu Đỗ Tất Lợi

  Trần Thị Cẩm Loan-TYT Phú Thạnh.